IZMENE I DOPUNE ZAKONA O DEVIZNOM POSLOVANJU I NOVI ZAKON O PLATNIM USLUGAMA

Najnovijim izmenama i dopunama Zakona o deviznom poslovanju u regulativu deviznog poslovanja uvode se novi subjekti – platna institucija i izdavalac elektronskog novca. Definicije pojmova ovih subjekata čine dopunu člana 2. Zakona o deviznom poslovanju („Sl. glasnik RS“, br. 62/2006, 31/2011 i 119/2012 – dalje: Zakon), koji su dopunjeni novim tačkama (3a) i (3b).
Tačkom (3a) člana 2. Zakona propisano je da je platna institucija rezident – pravno lice sa sedištem u Republici, koje ima dozvolu NBS za pružanje platnih usluga kao platna institucija, u skladu sa zakonom kojim se uređuju platne usluge.
Prema članu 78. Zakona o platnim uslugama, platna institucija, koja prema članu 76. ovog zakona može biti samo privredno društvo, ovlašćena je da pruža platne usluge po dobijanju dozvole NBS za pružanje tih usluga kao platna institucija. Ona može voditi samo one platne račune koji se koriste isključivo za izvršavanje platnih transakcija. Pored platnih usluga, platna institucija može, u skladu sa ovim i drugim zakonom, obavljati i sledeće poslove:
1) operativne i pomoćne poslove neposredno povezane s pružanjem platnih usluga, kao što su obezbeđivanje izvršenja platne transakcije, čuvanje i obrada podataka, zamena valuta i davanje kredita iz člana 95. ¬ovog zakona;
2) upravljanje platnim sistemom;
3) druge poslovne aktivnosti koje nisu povezane s pružanjem platnih usluga.
Platna institucija koja upravlja platnim sistemom i/ili obavlja i druge poslovne aktivnosti, koje nisu povezane sa pružanjem platnih usluga, smatra se hibridnom platnom institucijom, shodno članu 79. Zakona o platnim uslugama.
Sa stanovišta Zakona, znači da će platna institucija moći da vodi samo one platne račune koji se koriste i za izvršavanje platnih transakcija sa inostranstvom.
Istovremeno, članom 223. Zakona o platnim uslugama propisano da se, do dana pristupanja Republike Srbije Evropskoj uniji, domaća platna transakcija između rezidenata i nerezidenata ili između nerezidenata, a koja se izvršava u dinarima, ne smatra domaćom platnom transakcijom, već međunarodnom platnom transakcijom, u smislu odredaba Zakona o platnim uslugama.
Istovremeno, platna institucija će moći da korisniku platnih usluga daje kredite iz člana 95. Zakona o platnim uslugama, odnosno kredite koji su u vezi sa pružanjem platnih usluga, a što se odnosi i na dozvoljeno prekoračenje računa i izdavanje kreditnih kartica.
Tačkom (3b) člana 2. Zakona propisano je da je izdavalac elektronskog novca lice sa sedištem u Republici koje izdaje elektronski novac, u skladu sa zakonom kojim se uređuju platne usluge, kao i strana institucija elektronskog novca, odnosno nerezident − pravno lice koje obavlja poslove koji odgovaraju poslovima institucije elektronskog novca, u smislu zakona kojim se uređuju platne usluge.
Izdavaoci elektronskog novca, shodno članu 106. Zakona o platnim uslugama, mogu biti:
1) banka;
2) institucija elektronskog novca;
3) javni poštanski operator;
4) NBS;
5) Uprava za trezor ili drugi organi javne vlasti u Republici Srbiji, u skladu sa svojim nadležnostima utvrđenim zakonom.
Zakonom je izmenjen član 32. stav 2. Zakona, tako da je ovom odredbom propisano da, najpre, rezidenti, osim preko banke navedene u stavu 1. ovog člana Zakona, mogu obavljati platni promet sa inostranstvom i preko izdavaoca elektronskog novca,¬ radi plaćanja i naplate po osnovu elektronske kupoprodaje robe i usluga.
Shodno navedenoj izmeni, rezidentima je omogućeno da, osim dosadašnje mogućnosti obavljanja platnog prometa sa inostranstvom preko strane institucije elektronskog novca, ovaj promet obavljaju preko svih, domaćih i stranih izdavalaca elektronskog novca, navedenih u Zakonu o platnim uslugama.
Takođe, Zakonom je predviđena mogućnost da rezidenti – fizička lica platni promet sa inostranstvom mogu obavljati i preko:
1) platne institucije, i
2) javnog poštanskog operatora, koji pruža platne usluge u skladu sa zakonom kojim se uređuju platne usluge.
Rezidenti – fizička lica imaju još veće mogućnosti za obavljanje platnog prometa sa inostranstvom, s obzirom da osim preko banke i izdavaoca elektronskog novca u propisanim slučajevima, platni promet sa inostranstvom mogu da obavljaju i preko platne institucije i javnog poštanskog operatora.
Kod banaka, domaćih institucija elektronskog novca i platnih institucija NBS će vršiti kontrolu deviznog poslovanja. Za razliku od prethodno navedenog, kontrola NBS kod javnog poštanskog operatora biće ograničena isključivo na kontrolu platnog prometa sa inostranstvom, u postupku koji je utvrđen zakonom kojim se uređuju platne usluge.
Predviđeno stupanje na snagu
Poslednjim, samostalnim članom Zakona predviđeno je da isti stupa na snagu 1.10.2015. godine, čime se ovaj Zakon i u pogledu stupanja na snagu usklađuje sa Zakonom o platnim uslugama.