KONTROLA SPOLJNE TRGOVINE ROBOM DVOSTRUKE NAMENE

Zakon o izvozu i uvozu robe dvostruke namene, član 28
Carinski organ sprovodi stalnu kontrolu spoljne trgovine robe dvostruke namene u okviru svojih ovlašćenja utvrđenih Carinskim zakonom i propisima donetim na osnovu tog zakona
„Veza: Dopisi Uprave carina: 01/3 broj D-4971/1 od 30.3.2005. godine, 02/1.1 br. D-13829/1 od 20.6.2008. godine, br. 148-11-353-11-2/2009 od 14.7.2009. godine, br. 148-11-483-24-10/2013 od 31. 7.2013. godine, br. 148-10-353-11-31/2014 od 5.12.2014. godine
U postupanju carinskog organa pri kontroli spoljne trgovine robom dvostruke namene uočena je neujednačenost u primeni propisa, te s tim u vezi podsećamo na sledeće činjenice.
Kontrola spoljne trgovine robom dvostruke namene regulisana je Zakonom o izvozu i uvozu robe dvostruke namene („Sl. glasnik RS“, br. 95/2013 – dalje: Zakon) i Odlukom o utvrđivanju Nacionalne kontrolne liste robe dvostruke namene („Sl. glasnik RS“, br. 44/2015 – dalje: NKL RDN).
U skladu sa članom 3. Zakona, roba dvostruke namene je roba, uključujući softver i tehnologiju, koja se može koristiti kako u civilne, tako i u vojne svrhe, roba koja može biti upotrebljena u neeksplozivne svrhe i roba koja se na bilo koji način može iskoristiti u cilju širenja ili proizvodnje oružja za masovno uništavanje. Drugim rečima, roba dvostruke namene i tehnologije su proizvodi i tehnologije koji se regularno koriste za civilne svrhe, ali koji mogu imati i vojnu primenu.
Klasifikacija ili kodifikacija robe dvostruke namene, za čiji je izvoz ili uvoz neophodno pribaviti dozvolu ministarstva nadležnog za poslove spoljne trgovine (dalje: Ministarstvo), utvrđena je u NKL RDN koju donosi Vlada Republike Srbije, na predlog Ministarstva, shodno članu 5. Zakona.
NKL RDN koja je na snazi i u primeni od 28.5.2015. godine, objavljena je u „Sl. glasniku RS“, br. 44/2015. Potpuno je usklađena sa važećom listom robe dvostruke namene u Evropskoj uniji koja je propisana Aneksom I Uredbe Evropske komisije 1382/2014 od 22.10.2014. godine.
Istim članom Zakona propisano je da je:
• Izvoz robe dvostruke namene
1. iznošenje, slanje, odnosno isporuka robe sa teritorije Republike Srbije na teritoriju druge države ili carinske teritorije, u skladu sa carinskim propisima,
2. ponovni izvoz robe (reeksport) u smislu carinskih propisa, izuzimajući robu u tranzitu,
3. prenos softvera i tehnologije putem elektronskih medija, telefaksom ili telefonom na područje izvan Republike Srbije, kao i mogućnost da se softver i tehnologije učine dostupnim u elektronskoj formi licima izvan Republike Srbije;

• Uvoz robe dvostruke namene – unošenje, dopremanje, odnosno isporuka robe dvostruke namene sa teritorije druge države ili carinske teritorije na teritoriju Republike Srbije, u skladu sa carinskim propisima.
• Tranzit robe dvostruke namene – kopneni, vodeni, vazdušni i kombinovani prevoz robe dvostruke namene, koja ulazi na teritoriju Republike Srbije, prevozi se preko nje (sa i bez pretovara) i izlazi sa teritorije Republike Srbije.
Pod pretovarom se podrazumeva istovar, ponovni utovar ili promena načina transporta robe dvostruke namene na teritoriji Republike Srbije.
• Uvoznik – pravno lice ili preduzetnik sa sedištem na teritoriji Republike Srbije koje uvozi robu dvostruke namene u Republiku Srbiju.
• Izvoznik – pravno lice ili preduzetnik:
1. u čije ime se podnosi izvozna carinska deklaracija, odnosno lice koje, u vreme kada je deklaracija prihvaćena ima zaključen ugovor o izvozu sa primaocem robe u drugoj državi i ima ovlašćenje da odluči o slanju robe iz Republike Srbije. Ako ugovor o izvozu nije zaključen ili ako jedna od strana u ugovoru ne deluje u svoje ime, izvoznik je lice koje ima ovlašćenje da odluči o slanju robe iz Republike Srbije,
2. koje donosi odluku o prenosu, omogućava prenošenje ili čini dostupnim softver ili tehnologiju elektronskim sredstvima komunikacije uključujući prenos faksom, telefonom, elektronskom poštom ili bilo kojim drugim elektronskim putem izvan Republike Srbije,
3. sa sedištem ili prebivalištem na teritoriji Republike Srbije kada izvozi robu u ime i za račun lica sa sedištem izvan Republike Srbije.
Shodno članu 28. Zakona, carinski organ sprovodi stalnu kontrolu spoljne trgovine robe dvostruke namene u okviru svojih ovlašćenja utvrđenih Carinskim zakonom („Sl. glasnik RS“, br. 18/2010, 111/2012 i 29/2015) i propisima donetim na osnovu tog zakona.
Osnovni princip kontrole izvoza i uvoza robe dvostruke namene je da kontrolisana roba dvostruke namene, kao i odnosne tehnologije u vezi s tim, ne mogu ući na, niti napustiti carinsko područje Republike Srbije, bez dozvole Ministarstva.
Dozvola za izvoz, odnosno uvoz robe dvostruke namene je pojedinačna, sa rokom važenja do jedne godine.
Izuzetno, ukoliko realizacija posla traje duže od godinu dana, dozvola se može izdati na rok za okončanje posla predviđen ugovorom. U tom slučaju, imalac dozvole je dužan da jedanput godišnje izveštava Ministarstvo nadležno za poslove spoljne trgovine o realizaciji posla.
Dozvola izdata od strane nadležnog Ministarstva se ne može prenositi na drugo lice.
U slučaju da se vrši izvoz, odnosno uvoz odobrenih količina robe dvostruke namene, ovlašćeni carinski službenik na originalu dozvole za izvoz, odnosno uvoz robe dvostruke namene popunjava rubrike 23 do 27 na sledeći način, i to:
• u rubriku 23 upisuje količinu robe koja se izvozi/uvozi,
• u rubriku 24, u delu 1 upisuje količinu i jedinicu mere robe koja je još na raspolaganju, a u delu 2 količinu koja se izdaje (otpisuje) tom prilikom,
• u rubriku 25 upisuje slovima izdatu količinu, odnosno iznos iz rubrike 24, dela 2,
• u rubriku 26 upisuje broj deklaracije i datum njenog prihvatanja,
• u rubriku 27 upisuje svoj identifikacioni broj, datum i otisak službenog pečata carinske ispostave.
Navedene rubrike potrebno je popunjavati uvek, a ne samo pri sukcesivnom uvozu, odnosno izvozu predmetne robe.
Podsećamo na obavezu da carinski organ vraća uvozniku, odnosno izvozniku original dozvole, a u dokumentaciji zadržava kopiju, na koju stavlja napomenu da je istovetna sa originalom što overava pečatom i potpisom. Original dozvole je neophodno vratiti podnosiocu pošto je uvoznik, odnosno izvoznik obavezan da istu dostavi Ministarstvu u roku od 15 dana od dana izvršenog posla, kao i da je čuva u svojoj evidenciji najmanje 10 godina od dana izvršenog posla.
Takođe, prilikom uvoza i izvoza robe dvostruke namene, obavezno je ispravno popunjavati rubriku 44 carinske deklaracije odgovarajućim šiframa, i to – P05 za izvoz, odnosno P06 za uvoz robe dvostruke namene, o čemu ste obavešteni aktom Uprave carina br. 148-11-483-24-10/2013 od 31.7.2013. godine.
Izvoznik, odnosno uvoznik, dužan je da pre započinjanja izvoza, odnosno uvoza, utvrdi da li predmetna roba spada u robu dvostruke namene, u skladu sa odredbama Zakona i propisa donetih na osnovu ovog zakona.
Napominjemo da tranzit robe dvostruke namene ne podleže kontroli. Međutim, ako je roba dvostruke namene eksplozivna materija, tada je za tranzit/transport iste neophodna dozvola Ministarstva unutrašnjih poslova Republike Srbije.
Dalje, u skladu sa članom 7. Zakona, Ministarstvo može rešenjem zabraniti tranzit robe dvostruke namene navedene u NKL RDN ili robe koja jeste ili može biti namenjena, u celini ili delimično, za razvoj, proizvodnju, modifikaciju, rukovanje, sklapanje, testiranje, popravku, raspolaganje, primenu, održavanje, skladištenje, detekciju ili širenje oružja za masovno uništavanje.
Ministarstvo o donetom rešenju o zabrani tranzita robe dvostruke namene bez odlaganja obaveštava organe nadležne za unutrašnje poslove i carinske organe, radi preduzimanja mera iz nadležnosti navedenih organa.
Posebno naglašavamo da se postupak uvoznog, odnosno izvoznog carinjenja robe dvostruke namene može realizovati samo uz odgovarajuću dozvolu Ministarstva ili uz mišljenje Ministarstva da predmetna roba ne predstavlja robu dvostruke namene.
U navedenim carinskim postupcima se ne smeju prihvatati izjave koje daje uvoznik odnosno izvoznik, kojima isti izražava tvrdnju da predmetna roba nije roba dvostruke namene. Jedini dokaz, za sprovođenje carinskog postupka, da predmetna roba nije roba dvostruke namene, jeste mišljenje nadležnog ministarstva za poslove spoljne trgovine.“