„Razmotrili smo dostavljeni zahtev i sa aspekta primene Zakona o deviznom poslovanju („Sl. glasnik RS“, br. 62/2006, 31/2011, 119/2012, 139/2014 i 30/2018 – dalje: Zakon), obaveštavamo vas da je članom 3. stav 2. tačka 1) tog zakona propisano da se plaćanja, naplaćivanja i prenosi po osnovu tekućih poslova, uključujući i poslove spoljnotrgovinskog prometa, vrše slobodno i bez ograničenja, pri čemu je spoljnotrgovinski promet Zakonom o spoljnotrgovinskom poslovanju („Sl. glasnik RS“, br. 36/2009, 36/2011 – dr. zakon, 88/2011 i 89/2015 – dr. zakon) definisan kao promet koji se obavlja između domaćih i stranih lica na osnovu ugovora zaključenih u skladu sa domaćim propisima i međunarodnim ugovorima. Isto tako, članom 34. stav 1. Zakona propisano je da se plaćanje, naplaćivanje i prenos između rezidenata i između rezidenata i nerezidenata u Republici vrši u dinarima, dok su st. 2.-7. tog člana propisani izuzeci od navedenog pravila da se plaćanje, naplaćivanje i prenos u Republici vrši u dinarima, odnosno slučajevi u kojima se plaćanje, neplaćanje i prenos u Republici mogu vršiti i u devizama, a kojim izuzecima nije obuhvaćeno i plaćanje i naplaćivanje po osnovu prometa robe koja ima status domaće robe.

S tim u vezi, ukazujemo da je, shodno carinskim propisima, domaća roba ona roba koja je, između ostalog, uvezena iz država ili s teritorija van carinskog područja Republike i koja je stavljena u slobodan promet, odnosno da strana roba, stavljanjem iste u slobodan promet, stiče carinski status domaće robe. S druge strane, strana roba je, u smislu carinskih propisa, sva roba koja nema status domaće robe, kao i roba koja je izgubila status domaće robe, pri čemu domaća roba gubi taj status kada stvarno istupi iz Republike, osim u slučaju tranzita domaće robe bez sprovođenja carinskog postupka iz jednog mesta u drugo u carinskom području Republike Srbije, sa prelaskom preko teritorije treće države, bez promene carinskog statusa.

Imajući u vidu navedeno, napominjemo da se kao prethodno pitanje postavlja pitanje vrste prometa robe u konkretnom slučaju, odnosno da li se promet domaće robe koja je uključena na domaće tržište, a čiji je vlasnik strano lice, može smatrati spoljnotrgovinskim prometom. Budući da je za tumačenje i primenu spoljnotrgovinskih propisa nadležno Ministarstvo trgovine, turizma i telekomunikacija, potrebno je da to ministarstvo izda mišljenje da se promet robe koji se obavlja između domaćeg i stranog lica nakon što je ta roba, stavljanjem u slobodan promet, stekla status domaće robe uključene na domaće tržište, pri čemu tokom Promene statusa robe nije došlo do promene vlasništva nad istom, odnosno strano lice je bilo vlasnik robe i pre i nakon njenog sticanja statusa domaće robe, može smatrati spoljnotrgovinskim prometom. Ukoliko se takav promet robe, koja ima status domaće robe uključene na domaće tržište, može smatrati spoljnotrgovinskim prometom, plaćanje i naplaćivanje između rezidenta i nerezidenta bi se moglo izvršiti u devizama, u smislu člana 3. stav 2. tačka 1) Zakona. U suprotnom, odnosno ukoliko bi nadležno ministarstvo izdalo mišljenje da se promet domaće robe koja je uključena na domaće, unutrašnje tržište ne smatra spoljnotrgovinskim prometom, plaćanje i naplaćivanje po osnovu pomenutog prometa bi se, shodno članu 34. stav 1. Zakona, moglo vršiti samo u dinarima, kao zakonski utvrđenoj novčanoj jedinici Republike.

Pri tome, podsećamo na objedinjeno mišljenje Ministarstva trgovine, turizma i telekomunikacija, Narodne banke Srbije i Ministarstva finansija – Poreske uprave i Sektora za finansijski sistem, sačinjeno nakon sagledavanja svih aspekata obavljanja platnog prometa koji se vrši po osnovu prenosa prava vlasništva između domaćeg i stranog lica nad robom koja se nalazi u postupku carinskog skladištenja, u kojem je zauzet stav da se promet robe koja se nalazi u postupku carinskog skladištenja, a koji se obavlja između domaćeg i stranog lica, može smatrati spoljnotrgovinskim prometom, posebno s obzirom na okolnost da carinski uskladištena roba nema tretman domaće robe koja je uključena na domaće tržište, kao i da se plaćanja, naplaćivanja i prenosi po osnovu tekućih poslova, uključujući i poslove spoljnotrgovinskog prometa, vrše slobodno i bez ograničenja, u smislu člana 3. stav 2. tačka 1) Zakona. Dakle, plaćanje i naplaćivanje po osnovu prometa robe koja se nalazi u postupku carinskog skladištenja, a koji se obavlja između domaćeg i stranog lica, može se vršiti u devizama, u skladu s propisima koji regulišu platni promet sa inostranstvom.

Pored navedenog, a u vezi sa navodima iz predmetnog zahteva da bi nerezidentni dobavljač za robu koja bi, nakon stavljanja iste u slobodan promet, stekla status domaće robe, rezidentnim kupcima izdavao račune u stranoj valuti (evrima), podsećamo da je članom 34. stav 8. Zakona propisano da je dozvoljeno ugovaranje u devizama u Republici, s tim što se plaćanje i naplaćivanje po tim ugovorima vrši u dinarima, shodno stavu 1. istog člana Zakona.

Istovremeno ukazujemo da je, u smislu gore navedenog, potrebno da se predmetni zahtev, pored Ministarstva trgovine, turizma i telekomunikacija uputi i Narodnoj banci Srbije, kao instituciji koja svojim propisima bliže uređuje uslove i način obavljanja platnog prometa između rezidenata i nerezidenata.

Sa aspekta primene Zakona o porezu na dobit pravnih lica („Sl. glasnik RS“, br. 25/2001, 80/2002, 80/2002 – dr. zakon, 43/2003, 84/2004, 18/2010, 101/2011, 119/2012, 47/2013, 108/2013, 68/2014 – dr. zakon, 142/2014, 91/2015 – autentično tumačenje, 112/2015 i 113/2017 – dalje: Zakon) obaveštavamo vas da je odredbom člana 3. stav 1. tog zakona, propisano da nerezident Republike (dalje: nerezidentni obveznik) podleže oporezivanju dobiti koju ostvari poslovanjem preko stalne poslovne jedinice koja se nalazi na teritoriji Republike na način propisan tim zakonom, ukoliko međunarodnim ugovorom o izbegavanju dvostrukog oporezivanja nije drukčije uređeno.

Nerezidentni obveznik je, u smislu tog zakona, pravno lice koje je osnovano i ima sedište stvarne uprave i kontrole van teritorije Republike (član 3. stav 2. Zakona).

Shodno članu 4. stav 1. Zakona, stalna poslovna jedinica je svako stalno mesto poslovanja preko kojeg nerezidentni obveznik obavlja delatnost, a naročito: ogranak; pogon; predstavništvo; mesto proizvodnje, fabrika ili radionica; rudnik, kamenolom ili drugo mesto eksploatacije prirodnog bogatstva.

Prema odredbi člana 5. stav 1. Zakona, nerezidentni obveznik koji obavlja delatnost na teritoriji Republike poslovanjem preko stalne poslovne jedinice koja vodi poslovne knjige u skladu sa propisima kojima se uređuje računovodstvo (ogranak i drugi organizacioni delovi nerezidentnog obveznika koji obavljaju delatnost), oporezivu dobit utvrđuje u skladu sa ovim zakonom i podnosi za stalnu poslovnu jedinicu poreski bilans i poresku prijavu.

Nerezidentni obveznik koji obavlja delatnost preko stalne poslovne jedinice koja ne vodi poslovne knjige u skladu sa propisima kojima se uređuje računovodstvo, dužan je da vodi u toj stalnoj poslovnoj jedinici evidenciju kojom se obuhvataju svi podaci o prihodima i rashodima, kao i drugi podaci od značaja za utvrđivanje dobiti koju ta jedinica ostvaruje poslovanjem na teritoriji Republike, i da podnosi poreski bilans i poresku prijavu (član 5. stav 2. Zakona).

Saglasno navedenim zakonskim odredbama, u slučaju kada nerezidentni obveznik vrši promet (prodaju) dobara na teritoriji Republike, u smislu da na teritoriji Republike obavlja aktivnosti koje se odnose na zaključivanje ugovora o prodaji (što podrazumeva saglasnost o svim bitnim elementima kupoprodajnog ugovora) sa kupcima predmetne robe i, s tim u vezi, vrši isporuku iste (direktno iz magacinskih prostorija obveznika – rezidentnog pravnog lica), kako kupcima na teritoriji Republike, tako i kupcima iz inostranstva, i po tom osnovu ostvaruje prihod, smatramo da aktivnosti nerezidentnog obveznika, u tom slučaju, podrazumevaju postojanje stalne poslovne jedinice na teritoriji Republike. Shodno navedenom, nerezidentni obveznik je dužan da za dobit ostvarenu obavljanjem delatnosti preko stalne poslovne jedinice na teritoriji Republike, podnese poresku prijavu i poreski bilans, u skladu sa Zakonom.

Međutim, napominjemo da aktivnosti nerezidentnog obveznika koje se na teritoriji Republike odnose isključivo na držanje zaliha robe u magacinskom prostoru rezidentnog obveznika, odnosno isporuku robe, a u cilju realizacije njene prodaje, ali ne i na obavljanje ostalih aktivnosti koje se odnose na zaključivanje ugovora o prodaji (saglasnost o svim bitnim elementima kupoprodajnog ugovora) ne podrazumeva postojanje stalne poslovne jedinice nerezidentnog obveznika.“