Poreski tretman primanja fizičkih lica ostvarenih angažovanjem u OUN

Poreski tretman primanja koja fizička lica – državljan ili rezidenti Republike Srbije ostvare po osnovu radnog angažovanja u Organizaciji Ujedinjenh Nacija i njenim specijalizovanim agencijama

Prihodi koji nemaju karakter zarade, koje fizička lica – državljani ili rezidenti Republike Srbije ostvare u periodu počev od 1. januara 2015. godine zaključno sa 31. decembrom 2022. godine od Organizacije ujedinjenih nacija i njenih specijalizovanih agencija, podležu oporezivanju porezom na prihode po osnovu ugovorene naknade od autorskih i srodnih prava, odnosno ugovorene naknade za izvršeni rad, pod propisanim uslovima

(Mišljenje Ministarstva finansija, br. 011-00-793/2021-04 od 5.9.2022. godine)

„1. Saglasno odredbama čl. 1. i 2. Zakona o porezu na dohodak građana („Sl. glasnik RS“, br. 24/2001, 80/2002, 80/2002 – dr. zakon, 135/2004, 62/2006, 65/2006 – ispr., 31/2009, 44/2009, 18/2010, 50/2011, 91/2011 – odluka US, 7/2012 – usklađeni din. izn., 93/2012, 114/2012 – odluka US, 8/2013 – usklađeni din. izn., 47/2013, 48/2013 – ispr., 108/2013, 6/2014 – usklađeni din. izn., 57/2014, 68/2014 – dr. zakon, 5/2015 – usklađeni din. izn., 112/2015, 5/2016 – usklađeni din. izn., 7/2017 – usklađeni din. izn., 113/2017, 7/2018 – usklađeni din. izn., 95/2018, 4/2019 – usklađeni din. izn., 86/2019, 5/2020 – usklađeni din. izn., 153/2020, 156/2020 – usklađeni din. izn., 6/2021 – usklađeni din. izn., 44/2021, 118/2021, 132/2021 – usklađeni din. izn. i 10/2022 – usklađeni din. izn. – dalje: Zakon), porez na dohodak građana plaćaju fizička lica, na prihode iz svih izvora, sem onih koji su posebno izuzeti od oporezivanja, odnosno koji su oslobođeni od plaćanja poreza ovim zakonom.

Odredbom člana 13. stav 1. Zakona propisano je da se pod zaradom, u smislu ovog zakona, smatra zarada koja se ostvaruje po osnovu radnog odnosa, definisana zakonom kojim se uređuju radni odnosi i druga primanja zaposlenog.

Saglasno odredbama člana 20. stav 1. Zakona, obaveze plaćanja poreza na zarade ostvarene za rad u stranim diplomatskim i konzularnim predstavništvima ili međunarodnim organizacijama, odnosno kod predstavnika ili službenika takvih predstavništava ili organizacija, oslobođeni su:

1) šefovi stranih diplomatskih misija akreditovanih u Republici Srbiji, osoblje stranih diplomatskih misija u Republici Srbiji, kao i članovi njihovih domaćinstava, ako ti članovi domaćinstava nisu državljani ili rezidenti Republike Srbije;

2) šefovi stranih konzulata u Republici Srbiji i konzularni funkcioneri ovlašćeni da obavljaju konzularne funkcije, kao i članovi njihovih domaćinstava, ako ti članovi domaćinstava nisu državljani ili rezidenti Republike Srbije;

3) funkcioneri Organizacije ujedinjenih nacija i njenih specijalizovanih agencija, stručnjaci tehničke pomoći Organizacije ujedinjenih nacija i njenih specijalizovanih agencija;

3a) funkcioneri, stručnjaci i administrativno osoblje međunarodnih organizacija ako nisu državljani ili rezidenti Republike Srbije;

4) zaposleni u stranim diplomatskim ili konzularnim predstavništvima i međunarodnim organizacijama, ako nisu državljani ili rezidenti Republike Srbije;

5) počasni konzuli stranih država, za primanja koja dobijaju od države koja ih je imenovala za obavljanje konzularnih funkcija;

6) zaposleni kod lica iz tač. 1) do 5) ovog člana, ako nisu državljani ili rezidenti Republike Srbije.

Izuzetno od stava 1. ovog člana, obaveze plaćanja poreza na zarade ostvarene po osnovu radnog angažovanja u Organizaciji ujedinjenih nacija i njenim specijalizovanim agencijama, oslobođena su fizička lica koja su državljani ili rezidenti Republike Srbije (član 20. stav 2. Zakona).

Prema odredbama člana 52. stav 1. tač. 1) i 2) Zakona, prihodom od autorskih prava smatra se naknada koju obveznik ostvari po osnovu pisanih dela (književna, naučna, stručna, publicistička i druga dela, studije, recenzije i slično) i govornih dela.

Odredbom člana 85. stav 1. tačka 1) Zakona propisano je da se ostalim prihodima, u smislu ovog zakona, smatraju i drugi prihodi koji po svojoj prirodi čine dohodak fizičkog lica, a naročito prihodi po osnovu ugovora o delu. Obveznik koji ostvaruje zarade i druge prihode u ili iz druge države, kod diplomatskog ili konzularnog predstavništva strane države, odnosno međunarodne organizacije ili kod predstavnika i službenika takvog predstavništva, odnosno organizacije, dužan je da sam obračuna i uplati porez po odbitku po odredbama ovog zakona, ako porez ne obračuna i ne uplati isplatilac prihoda (član 100a stav 2. Zakona).

Odredbom člana 6. tačka 17) Zakona o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje („Sl. glasnik RS“, br. 84/2004, 61/2005, 62/2006, 5/2009, 52/2011, 101/2011, 7/2012 – usklađeni din. izn., 8/2013 – usklađeni din. izn., 47/2013, 108/2013, 6/2014 – usklađeni din. izn., 57/2014, 68/2014 – dr. zakon, 5/2015 – usklađeni din. izn., 112/2015, 5/2016 – usklađeni din. izn., 7/2017 – usklađeni din. izn., 113/2017, 7/2018 – usklađeni din. izn., 95/2018, 4/2019 – usklađeni din. izn., 86/2019, 5/2020 – usklađeni din. izn., 153/2020, 6/2021 – usklađeni din. izn., 44/2021, 118/2021 i 10/2022 – usklađeni din. izn. – dalje: Zakon o doprinosima) propisano je da lice koje ostvaruje ugovorenu naknadu je fizičko lice koje obavlja poslove po osnovu ugovora o delu, autorskog ugovora, ugovora o dopunskom radu i drugog ugovora ili po nekom drugom osnovu, a za izvršen rad ostvaruje ugovorenu naknadu, odnosno naknadu za rad (dalje: ugovorena naknada).

Odredbom člana 28. Zakona o doprinosima propisano je da je osnovica doprinosa za lica koja ostvaruju ugovorenu naknadu oporezivi prihod od ugovorene naknade u skladu sa zakonom koji uređuje porez na dohodak građana.

Lice koje ostvaruje ugovorenu naknadu dužno je da samo obračuna i uplati doprinose u slučaju kada tu naknadu ostvaruje od lica koje prilikom isplate naknade nije obveznik obračunavanja i plaćanja doprinosa (član 57. stav 2. Zakona o doprinosima).

Odredbom člana 64v Zakona o doprinosima propisano je da doprinosi za lica iz člana 57. stav 2. ovog zakona, koja u periodu počev od 1. januara 2015. godine zaključno sa 31. decembrom 2022. godine ostvaruju ugovorenu naknadu od lica koje prilikom isplate naknade nije obveznik obračunavanja i plaćanja doprinosa, utvrđuju se rešenjem poreskog organa i plaćaju saglasno odredbama zakona kojim se uređuje porez na dohodak građana, koje se odnose na ugovorenu naknadu na koju se porez plaća samooporezivanjem, ostvarenu u tom periodu.

Saglasno navedenim zakonskim odredbama, na prihod fizičkog lica koji se smatra zaradom u smislu člana 13. Zakona, koji po osnovu radnog angažovanja u Organizaciji ujedinjenih nacija i njenim specijalizovanim agencijama ostvari lice ˗ državljanin ili rezident Republike Srbije, ne plaća se porez na dohodak građana na zarade. Na osnovu podataka iz službene evidencije poslodavca (konkretno, UNDP) utvrđuje se da li u konkretnom slučaju fizičko lice ˗ državljanin ili rezident Republike Srbije ostvaruje prihod po osnovu radnog angažovanja koji se smatra zaradom u smislu člana 13. Zakona, na koju se ne plaća porez na dohodak građana na zarade, saglasno odredbi člana 20. stav 2. Zakona.

Ukoliko podaci iz evidencije poslodavca nisu dostupni, a iz raspoložive dokumentacije proizilazi da prihod nije ostvaren po osnovu zaključenog ugovora o radu, odnosno radnog odnosa u smislu zakona kojim se uređuju rad i radni odnosi, prema našem mišljenju, u konkretnom slučaju, ostvareni prihod oporezuje se prema odredbama člana 5. Zakona o izmenama i dopunama Zakona o porezu na dohodak građana („Sl. glasnik RS“, br. 44/2021 i 18/2021), koji je u primeni od 7. maja 2021. godine. Prema odredbi člana 5. stav 1. Zakona o izmenama i dopunama Zakona o porezu na dohodak građana, poreski organ rešenjem utvrđuje porez na prihode po osnovu ugovorene naknade od autorskih i srodnih prava i ugovorene naknade za izvršeni rad, na koje se porez plaća samooporezivanjem, ostvarene u periodu počev od 1. januara 2015. godine zaključno sa 31. decembrom 2021. godine, ukoliko nije:

˗ nastupila zastarelost utvrđivanja poreske obaveze u skladu sa propisima koji su bili na snazi u momentu ostvarivanja prihoda, ili

˗ pravosnažno okončan postupak utvrđivanja poreske obaveze, ili

˗ pre stupanja na snagu ovog zakona plaćena poreska obaveza u skladu sa propisima koji su bili na snazi na dan nastanka poreske obaveze.

Odredbom člana 5. stav 2. Zakona o izmenama i dopunama Zakona o porezu na dohodak građana propisano je da se ne plaća porez na dohodak građana na prihode iz stava 1. ovog člana ostvarene u kalendarskoj godini u visini do 384.000 dinara godišnje.

Normirani troškovi za prihode iz stava 1. ovog člana na koje se plaća porez na dohodak građana, priznaju se u visini 50% od ostvarenih prihoda iz stava 1. ovog člana (član 5. stav 3. Zakona o izmenama i dopunama Zakona o porezu na dohodak građana).

Porez utvrđen rešenjem iz stava 1. ovog člana plaća se u 120 jednakih mesečnih iznosa, s tim da prvi iznos dospeva za plaćanje 15. u mesecu koji sledi mesecu koji je naredni u odnosu na mesec u kome je doneto rešenje poreskog organa (član 5. stav 4. Zakona o izmenama i dopunama Zakona o porezu na dohodak građana).

Imajući u vidu navedene odredbe, poreska obaveza po osnovu prihoda od ugovorene naknade od autorskih i srodnih prava i ugovorene naknade za izvršeni rad na koje se porez plaća samooporezivanjem, ostvarene u periodu počev od 1. januara 2015. godine zaključno sa 31. decembrom 2022. godine, utvrđuje se rešenjem poreskog organa saglasno članu 5. Zakona o izmenama i dopunama Zakona o porezu na dohodak građana. Pripadajući doprinosi za obavezno socijalno osiguranje utvrđuju se saglasno članu 64v Zakona o doprinosima.

Shodno tome, prihodi koji nemaju karakter zarade, koje fizička lica – državljani ili rezidenti Republike Srbije ostvare u periodu počev od 1. januara 2015. godine zaključno sa 31. decembrom 2022. godine od Organizacije ujedinjenih nacija i njenih specijalizovanih agencija, podležu oporezivanju porezom na prihode po osnovu ugovorene naknade od autorskih i srodnih prava, odnosno ugovorene naknade za izvršeni rad, pod uslovima propisanim odredbama člana 5. Zakona o izmenama i dopunama Zakona o porezu na dohodak građana. Obaveza po osnovu poreza i pripadajućih doprinosa za obavezno socijalno osiguranje utvrđuje se rešenjem poreskog organa, a obaveza se plaća u 120 jednakih mesečnih iznosa.“